Bu makalede Restorasyonun ne olduğunu, neden restorasyon yapılması gerektiğini ve bir yapıyı restore ederken dikkat etmemiz gereken genel ilkeleri açıklamaya çalışacağım.

Restorasyon Nedir

Kültürel hazinelerin korunması ve geleceğe aktarılması için harap olan bölümlerin aslına uygun bir şekilde yenilenmesidir.Kısaca bir şeyi asıl durumuna veya sağlıklı,kuvvetli durumuna getirmektir.
Ne yazık ki ülkemizde bir çok konuda olduğu gibi bu konuya da yeteri kadar önem verilmemektir.Bir çok tarihi eser vasıfsız (tecrübesiz) kişilerin gelişi güzel çalışma yapmasından dolayı bugün yok olup gitmiştir.Çünkü her tarihi eserin kendine has karasteristik özelliği vardır.Üzerindeki desenden tutun kullanılan malzemeye kadar.Neredeyse hiçbiri bir birine tam olarak benzememektedir.

 Restorasyon Neden Yapılmalı

Her türlü kültürel mirası bizim görme hakkımızın olduğu gibi bizden sonraki nesillerinde görme veya bilme hakkı vardır.Onun için hiç bir tarihi eser için aman boşver bunlardan çok var dememeliyiz.Her eseri elimizden geldiği kadar sahiplenmeli ve uzun yıllar ömürlerini sürdürebilmeleri için gerekli şartları oluşturmalıyız.

Tarih Eserlerde Bozulmaya Neden Olan Etkenler

Bu başlıkla ilgili daha detaylı bilgiyi Tarihi Yapılarda Görülen Hasar Türleri adlı makaleden alabilirsiniz.

İç nedenler

• Yapının konumundan kaynaklanan hasarlar
• Zemin özellikleri
•  Strüktür tasarımındaki hatalar
• Hatalı malzeme kullanımı
• Kötü işçilik ve detay kullanımı

Dış Nedenler;

• Uzun süreli doğal etkenler
• Doğal afetler

İnsanların neden olduğu bozulma ve hasarlar;

• Terk
• Kötü kullanım ve onarımlar
• Yangınlar
• Savaşlar
• Vandalizm
• Bayındırlık etkinlikleri
• Turizm
• Hava kirliliği
• Trafik

Restorasyon Teknikleri

• Sağlamlaştırma
• Bütünleme
• Yenileme
• Rekonstrüksiyon
• Temizleme
• Taşıma
• Dolgu
• Kopyalama
• ANASTİLOSİS (Anastylosis)
• Rekonstrüksiyon
• Restitüsyon

Restorasyon tekniklerini tek tek inceleyecek olursak;

Sağlamlaştırma (Consolidation)

Eski yapılarda birinci öncelik esere minimum derecede müdahalede bulunmaktır. Bu nedenle koruma açısından en uygun yöntem sağlamlaştırmadır.Bu yöntemde kendi içerisinde 3 başlığa ayrılmakta.
-Zeminin Sağlamlaştırılması
-Taşıyıcı Sistemin Sağlamlaştırılması
-Malzemenin sağlamlaştırılması

İlgili Konular:

1. Biçimlerine Göre Ayak ve Sütunlar
2. Ahşap Yapılarda Bozulma Türleri
3. Sinan’ın Camilerinde Taşıyıcı ve Mekan İlişkisi

Bütünleme (Reintegration)

Yapının yıkılmış veya çökmüş olan kısımlarının yeni malzeme ile tamamlanması işlemidir.Burada dikkat etmemiz gereken etmenler;

• Yapının yıkılmamış kısmına zarar vermemek
• Yeni malzeme ile yapıldığının belli olması
• Yapının özgünlüğünü değiştirici uygulamalardan kaçınmak.
• Aynı cins malzeme kullanmak

Yenileme (Renovation)

Ülkemizde belki de en çok yanlış anlaşılan terimlerin başında gelmekte.Bizde yenileme denilince paldur kültür başka şeye dönüştürme olarak anlaşılıyor.Oysa yenileme bir yapının orjinaline benzer amaçlar için kullanması ve istenildiğinde aslına tekrar geri dönüş sağlana bilmesidir. Örneğin; Ayasofya ilk yapıldığında Kilise’ydi,sonra Camii’ye dönüştürüldü ve bugünde müze olarak kullanılmakta.

Başka örneklemeler verecek olursak;
Kervansaray’ın, Konak veya otel
Hamam’ın, çarşı
Medrese’nin,Kültür Merkezi olarak kullanılması.

Temizleme (Liberation)

Binanın özgün durumunu bozan sonraki dönem eklerinden temizlenmesi işlemine denir.
Venedik Tüzüğünün 11.maddesi;

Madde 11- Anıta mal edilmiş farklı dönemlerin geçerli katkıları saygı görmelidir; zira onarımın amacı üslup birliği değildir. Bir anıt üst üste çeşitli dönemlerin izlerini taşıyorsa, alttaki dönemleri açığa çıkarmak ancak bazı özel durumlarda yok edilen malzemenin önemi azsa, açığa çıkarılan malzeme büyük tarihi, arkeolojik, ya da estetik değer taşıyorsa ve korunma durumu böyle bir davranışı gerekli gösterecek kadar iyi ise haklı çıkarılabilir. İlgili unsurların öneminin değerlendirilmesi ile ilgili yargıyı ve neyin yok edileceği üzerinde kararı vermek, sadece bu işi üzerine almış kimseye bırakılamaz.

Taşıma (Moving)

Yerinde korunması mümkün olmayan binaların malzemelerinin bilimsel teknikler kullanarak sökülmesi ve başka bir yerde aslına uygun olarak yeniden inşa edilmesidir.Buna verebileceğimiz en güzel örnek Ebu-Simbel’in taşınmasıdır.

Aynen Kopyalama (Replication)

Tarihi doku içerisindeki mevcut yapıların cephe düzenini korumak için boş parseller üzerine aynı şekilde kopyalanmasıdır.(yapı malzemeleri ile birlikte)

Dolgu (Infill)

Tarihi doku içerisindeki mevcut yapıların cephe düzenini korumak için genel karakteri göz önüne alınarak boş parseller üzerine yapılmasıdır.Aynen kopyalamadan farklı olarak sadece sülieti bozmamak için yapılır.

Anastilosis (Anastylosis)

Kısmen yada tamamen yıkılmış tarihi eserin orjinal parçaları kullanılarak tekrardan inşaa edilmesidir.

Rekonstrüksiyon (Reconstruction)

Yıkılmış ve yok olmuş ya da harap durumda bir yapının eski ve yeni malzemeler kullanılarak en özgün haliyle yeniden inşa edilmesine denir.

Restitüsyon (Reconstitution)

Kısmen ya da tamamen yıkılmış binaların ilk tasarımlarını çeşitli belgelere dayalı olarak plan-kesit-cephe-perspektif olarak çizilmesidir.

Bunlarda İlginizi Çekebilir!

Restorasyon Konusunda Bizden de Kötüleri Var !

Hadriyan (Hadrianus) Kemeri ve Mimari Özellikleri

Restorasyon İlkeleri ve Özellikleri

Başarısız restorasyon örnekleri